بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد
چکیده
اسپرس از لگوم‌‌‌های علوفه‌ای است که بصورت منفرد یا کشت مخلوط در سیستم‌‌‌های زراعی کشور دارای جایگاه می‌باشد. ولی اصلاح و به نژادی ارقام زراعی آن در کشور در ابتدای مسیر قرار دارد. یکی از روش‌هایی که در به‌نژادی گیاهان دگرگشن برای تولید ارقام استفاده می‌شود، ایجاد جمعیت مرجع است که در این تحقیق استفاده گردید. این جمعیت، حاصل از تلاقی چندگانه چندین والد برتر در صفات مختلف زراعی در چند نسل متوالی است. بدین منظور، تعداد 5 نمونه ژنتیکی با صفات تحمل به سفیدک، عملکرد علوفه بالا، سرعت رشد بالا و ... حاصل از تحقیقات قبلی مورد استفاده قرار گرفت و درطی سه نسل در سه سال متوالی طبق دستورالعمل تهیه جمعیت مرجع، جمعیت مطلوب حاصل گردید. کشت در پاییز و در 12 تکرار در ایستگاه تحقیقات طرق مشهد انجام شد. در تابستان سال بعد، بذر هر گیاه استحصال و برای تهیه نسل بعد در همان سال مورد استفاده قرار گرفت. این عمل برای دو سال دیگر نیز تکرار گردید. در سال چهارم، والدین، جمعیت‌‌‌های نیمه خواهری و نسل‌‌‌های تولید شده در قالب طرح بلوک‌‌‌های کامل تصادفی کشت شدند. پراکنش نمونه‌‌‌های والدینی، نیمه خواهری و نسل‌‌‌های تلاقی مرکب در بای پلات حاصل از تجزیه به عامل‌ها برای دو عامل اول و همچنین تجزیه خوشه‌ای بدست آمد. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که در برخی از صفات همانند حساسیت به سفیدک برگی، مقدار آن در والدین بیشر از جمعیت تولیدی بود. نتایج نشان داد که انجام تلاقی‌‌‌های مرکب موفق بوده است. در این مطالعه جمعیت مرجعی تولید با تحمل بالا به سفیدک سطحی برگ و عملکرد مناسب علوفه تولید شد که می‌تواند در برنامه های به نژادی اسپرس مورد استفاده قرار گیرد.
)