ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه‌ای یکساله در سیستم‌های مختلف خاکورزی در اراضی دیم سردسیر

رحمتی, مهناز; احمدی, علی; حمیدیان, کیانوش; موسوی, سیدکریم

ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه‌ای یکساله در سیستم‌های مختلف خاکورزی در اراضی دیم سردسیر

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

¹ عضو هیئت علمی بخش تحقیقات علوم زراعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

² مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

³ سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان

⁴ بخش تحقیقات گیاهپزشکی- مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

چکیده

به منظور ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه‌ای یکساله در شرایط زارعین، تحقیق حاضر در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی در پایگاه نوآوری شهرستان دلفان در استان لرستان به مدت سه سال زراعی (1396-97، 1398-99 و 1400-1399) انجام پذیرفت. در این تحقیق تیمار مورد بررسی شامل کشت خالص ماشک داسی‌کارپا رقم مراغه، گاودانه (رقم محلی)، ارقام نخود علوفه‌ای (مراز و پایونیر) و کشت مخلوط ماشک پانونیکا رقم گل‌سفید و ماشک ویلوسا رقم گلشن (50%:50%)، ماشک معمولی+ جو (75%:25%)، نخود علوفه‌ای مراز + جو (50%:50%)، نخود علوفه‌ای پایونیر + تریتیکاله (50%:50%)، ماشک معمولی+ تریتیکاله (50%:50%) در سه روش خاک‌‌ورزی مرسوم، کم خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه محصولات مورد ارزیابی در سال اول اجرای آزمایش (با بارندگی 235 میلی‌متر در بهار) و کمترین عملکرد علوفه در سال سوم اجرای آزمایش (سالی پرتنش از نظر بارندگی و دما و با بارندگی بسیار اندک 7/5 میلی‌متر در بهار) بدست آمد. واکنش محصولات علوفه‌ای از نظر عملکرد علوفه خشک در روش‌های مختلف خاکورزی در سال‌های اجرای آزمایش متفاوت بود؛ به‌طوری‌که در دو سال اول اجرای آزمایش، گاودانه و نخود علوفه‌ای مراز با عملکرد علوفه بالا در روش بی خاکورزی به ترتیب با میانگین عملکرد علوفه خشک 5448 و 5978 کیلوگرم در هکتار و زودرسی بهترین بودند. در شرایط تنش سال سوم اجرای آزمایش (1399-1400) از نظر بارندگی و دما، کشت مخلوط ماشک+جو، نخود علوفه‌ای مراز+جو، ماشک+تریتیکاله، نخود علوفه‌ای پایونیر+تریتیکاله به ترتیب به میزان عملکرد علوفه خشک 4279، 3721، 3608، 3350 کیلوگرم در هکتار از برتری نسبی از نظر تولید علوفه برخوردار بودند. علی‌رغم کاهش عملکرد علوفه برخی محصولات در روش بی‌خاک‌ورزی نسبت به خاک‌ورزی مرسوم در سال‌های اجرای آزمایش، کاشت محصولات علوفه‌ای در روش بی خاکورزی می‌تواند بعنوان گزینه مناسبی در راستای کاهش هزینه‌های ناشی از عملیات خاک‌ورزی و در نهایت افزایش درآمد خالص بهره‌بردار در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات