تحلیل قابلیت ارتقای بهره وری آب کشاورزی محصول یونجه در استان قزوین با به کارگیری سامانه آبیاری زیرسطحی

یوسف گمرکچی, افشین; اکبری, مهدی

تحلیل قابلیت ارتقای بهره وری آب کشاورزی محصول یونجه در استان قزوین با به کارگیری سامانه آبیاری زیرسطحی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

¹ بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران

² دانشیار بخش تحقیقات سیستمهای آبیاری تحت فشار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

خشکسالی‌های اخیر و محدودیت‌های منابع آبی، ضرورت استفاده مناسب از آب و بررسی راهکارهای ارتقاء بهره‌وری آب با استفاده از روش‌های مختلف آبیاری را می‌طلبد. نتیجه اعمال روش‌های آبیاری کم بازده در وضعیت بحرانی منابع آب کشور چیزی به جز افت بیشتر کمی و کیفی منابع آب نخواهد بود. به نظر می‌رسد در صورت کنترل سطوح زیر کشت و استفاده از سامانه‌های آبیاری بهره‌ور، کاهش شدید منابع آب در سطح کشور را تا حدودی می‌توان کنترل و مدیریت کرد. یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای کشور است و از مهمترین دلایل توجه به ارتقاء بهره‌وری مصرف آب در محصول یونجه، آب‌بر بودن این محصول و وابستگی شدید کشور به تامین پایدار علوفه در صنعت دامپروری است. امروزه با پیشرفت فناوری در سطح دنیا، سامانه‌های آبیاری زیرسطحی علاوه بر آبیاری باغات و تاکستان‌ها، برای آبیاری محصولات زراعی مانند یونجه، پنبه، ذرت، گندم، کلزا و غیره نیز به‌کار گرفته شده است. در پژوهش حاضر، به‌منظور بررسی شاخص بهره‌وری آب کشاورزی در یک سامانه آبیاری زیرسطحی اجرا شده در یک مزرعه تحت کشت یونجه در استان قزوین، مقادیر حجم آب مصرفی و عملکرد یونجه طی سه سال بهره‌برداری سامانه ثبت و پایش شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است عملکرد یونجه تحت سامانه آبیاری زیرسطحی در سه سال مورد بررسی از میانگین عملکرد کشوری و استانی بالاتر بوده است. همچنین، میانگین سه ساله بهره‌وری فیزیکی آب آبیاری در مزرعه تجهیز شده به سامانه آبیاری زیر سطحی 53/4 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. در یک جمع‌بندی کلی می‌توان بیان داشت که سامانه‌های آبیاری زیرسطحی روش کارآمدی برای ارتقاء بهره‌وری آب در کشت محصول یونجه قلمداد می‌شود.

کلیدواژه‌ها