کارآیی مصرف آب در تولید علوفه یونجه در شرایط کشاورزان استان مرکزی

گودرزی, مصطفی; اکبری, مهدی; هدایتی پور, ابوالفضل

کارآیی مصرف آب در تولید علوفه یونجه در شرایط کشاورزان استان مرکزی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

¹ استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

² عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

³ ، مربی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

چکیده

حجم آب مصرفی در تولید محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‏های ارزیابی استفاده بهینه از منابع آب نقش مهمی در مدیریت و برنامه‏ریزی‌های کلان برای تولید پایدار محصولات دارد. لذا دراین تحقیق اندازه‌گیری مستقیم و مزرعه‌ای آب مصرفی محصول یونجه، برای ارزیابی کارایی مصرف آب در تولید علوفه یونجه در شرایط کشاورزان استان مرکزی و بدون دخالت در برنامه آبیاری آنها انجام شده است. مزارع یونجه آزمایشی طوری انتخاب شدند که عوامل مختلف ازجمله روش آبیاری، بافت خاک، نوع منبع آب (سطحی یا زیرزمینی) و کیفیت آب آبیاری را پوشش دهند. مزارع منتخب در طول فصل رشد مورد پایش قرار گرفت مدت زمان آبیاری، دور آبیاری و سایر متغیرها اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد که دور آبیاری در مزارع یونجه استان برای سامانه‏های آبیاری مختلف بین 5 تا 15 روز متغیر و متوسط عمق آب آبیاری نیز بین 8/58 تا 9/209 میلی‌متر است. حجم آب آبیاری مزارع یونجه در سطح استان بسته به نوع سامانه‏های آبیاری، تعداد آبیاری و نحوه مدیریت‏ مزرعه متفاوت و مقدار آن از حدود 10382 تا 19797 مترمکعب در هکتار متغیر است. بهره‏وری مصرف آب نیز برای این محصول در سطح استان مرکزی بین 76/0 تا 59/1 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. به طور کلی نتایج اندازه‏گیری‏های انجام شده در سطح استان مرکزی نشان داد که صرف نظر از نوع سامانه مورد استفاده، مدیریت آبیاری کشاورز نقش مهمی در میزان مصرف آب و تولید علوفه یونجه دارد. لذا، برای کاهش مصرف آب و بهبود بهره‏وری آب در تولید پایدار یونجه مواردی ازقبیل ارائه آموزش‏های کاربردی به کشاورزان در خصوص برنامه‏ریزی آبیاری، مدیریت تحویل آب به کشاورزان، استفاده از سامانه‏های آبیاری نوین با توجه به شرایط مزرعه و با اصول صحیح بهره‏برداری، استفاده از روش کم آبیاری به صورت دقیق و کاربرد روش‏های بهبود آبیاری سطحی (روش کاهش جریان، آبیاری موجی، استفاده از هیدروفلوم)، پیشنهاد می‏گردد.

کلیدواژه‌ها