ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه‌ای یکساله در سیستم‌های مختلف خاک ورزی در اراضی دیم گرمسیری

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی بخش تحقیقات علوم زراعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

2 بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرمآباد، ایران.

3 مدیرت جهاد کشاورزی شهرستان کوهدشت، خرمآباد، ایران

4 سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان، خرمآباد، ایران.

چکیده

به‌منظور ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه‌ای یکساله در شرایط بهره‌برداران، این مطالعه در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی در پایگاه نوآوری شهرستان کوهدشت واقع در استان لرستان به مدت چهار سال زراعی (1396-1400) انجام شد. محصولات علوفه‌ای شامل کشت خالص ارقام ماشک (طلوع، مراغه، گلشن و گل‌سفید)، گاودانه (رقم محلی)، ارقام نخود علوفه‌ای (مراز و پایونیر)، منداب و کشت مخلوط شامل ماشک رقم طلوع+ جو، نخود علوفه‌ای مراز + جو، نخود علوفه‌ای پایونیر + جو، ماشک طلوع + تریتیکاله، منداب + ماشک طلوع، نخود علوفه‌ای پایونیر+ تریتیکاله در سه سیستم خاکورزی مرسوم، خاکورزی کاهش‌یافته و بی‌خاکورزی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تفاوت در میزان و توزیع بارندگی قبل و هنگام گلدهی به‌عنوان یکی از فاکتورهای تاثیرگذار بر تغییرات عملکرد علوفه است. بسته به شرایط آب و هوایی سال‌های اجرای آزمایش، واکنش محصولات مورد ارزیابی به سیستم‌های مختلف خاکورزی از نظر تولید علوفه متفاوت بود. ولی در شرایط تنش خشکی مناسب‌ترین سیستم خاکورزی از نظر تولید علوفه، سیستم بی‌خاکورزی به‌ویژه برای کشت مخلوط محصولات علوفه‌ای بود. در شرایط تنش خشکی، کشت مخلوط لگوم‌های علوفه‌ای یکساله با غلات شامل ماشک رقم طلوع + جو، نخود علوفه‌ای مراز + جو، نخود علوفه‌ای پایونیر + تریتیکاله، ماشک + تریتیکاله؛ همچنین مخلوط ماشک + منداب به‌ترتیب با میانگین عملکرد علوفه خشک 7075، 6175، 5350، 5425 و 4350 کیلوگرم در هکتار در شرایط کشاورزی حفاظتی در مناطق گرمسیر برای دستیابی به تولید علوفه بیشتر (به‌خصوص در سال‌های خشک) توصیه می‌شود. در صورت تمایل بهره‌برداران به کشت خالص لگوم‌های علوفه‌ای یکساله، ماشک رقم طلوع و گاودانه با تولید علوفه بالا و زودرسی نسبت به کشت خالص سایر محصولات مورد ارزیابی از برتری نسبی برخوردار بودند. با توجه به دیررسی نخود علوفه‌ای پایونیر، عملکرد علوفه خشک در کشت خالص آن در شرایط تنش خشکی آخر فصل کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها